İbadetler çocuklara 10 yaşına kadar öğretilmeli

Üsküdar Üniversitesi Rektörü, Psikiyatri Profesörü Nevzat Tarhan ile, ramazan ayının ve orucun insan ruhu üzerindeki etkileri üzerine konuştuk. Orucun zamanı yavaşlatarak İbn-i Vakit olmayı, yani popüler deyişle 'an'da yaşamayı sağladığını belirten Tarhan, "Ramazan bütün duygulara oruç tutmayı öğreterek psikolojik hastalıklara karşı koruyucu ve tedavi edici katkı sağlar" dedi.

Oruç insanın bilinçli bir şekilde ego eğitimini sağlıyor

Ramazanın ve orucun insan ruhu üzerindeki etkileri nelerdir?

Ramazan hem birey, hem aile, hem de toplum üzerinde psikolojik iklimi değiştirir. Bazı kimseler aklına ilk gelene uyar, sonunu düşünmeden dürtüsel hareket eder. Sebat edemez. Trafikte, işte, okulda, konuşurken, yemek yerken hep dürtülerinin kontrolü altındadır. Ürettiği duygu ve düşünceleri yerinde kullanamaz. Asrın en büyük hastalıklarından biri acelecilik, sabırsızlık. Özellikle Y kuşağı herşeyi emeksiz, kolay yoldan elde etmek istiyor. Oysa zahmetsiz rahmet olmaz. Daha popüler deyimiyle ‘no pain no gain.’ İşte oruç insanın bilinçli bir şekilde ego eğitimini sağlıyor. İstek, arzu ve dürtülerini kontrol etmeyi, duygu regülasyonu yapmayı öğretiyor. Bu beynin ön bölgesinin fonksiyonudur. Çocuklarda bu gelişmemiştir. Sorgulamadan aklına ilk geleni yapar. Yaşadıkça öğrenir. Öğrendikçe beynin ön bölgesindeki kaslar gelişir. Ramazan orucunda da bu dayanıklılık eğitimi vardır. Ramazan bütün duygulara oruç tutmayı öğretir. Oruç, pozitif psikolojide ‘kognitif (bilişsel) davranışçı terapi’ dediğimiz tedavi yönteminin bir türüdür.

Oruç iyi bir öğretmendir

Orucun ruhsal hastalıklar üzerinde nasıl bir etkisi var?

Orucun ruhsal sorunlara karşı hem koruyucu etkisi, hem de iyileşmeyi destekleyici etkisi var. Ayrıca hastalığın nüksetmesini de geciktirir ve engeller. Özellikle depresyon, hiperaktivite, dürtü kontrol sorunları, öfke kontrol sorunları olanlar ile suça yatkın kişilerde istek ve beklentileri gerçekçi sınırlara çekerek tahammüllerini arttırmayı öğretir. Sabır ve dayanıklılık eğitimi sağladığı gibi, kişinin küçük şeylerden mutlu olabilmesinin yolunu açar. Mükemmeliyetçiler için de iyi bir öğretmendir. Nasıl öğretiyor peki? Çok varlıklı bir hastam vardı. Milyonlarca liralık şirket yönetiyorum ama kendi tansiyonumu yönetemiyorum derdi. Herşeyi kontrol etmek isteyen biriydi. Uçağa ve başkasının kullandığı bir otomobile bile binemiyordu. Çünkü sürekli control etme ihtiyacı duyuyordu. Bu tür insanlar genelde yüksek IQ’ya sahip kişilerdir. Oruç, mükemmeliyetçi insanın, hayatın ve bedenin kontrolünün kendisinde olmadığı idrakine varmasını sağlıyor. Kainatın kaptanı olan Allah’a teslimiyeti öğrenirken, uçağın kaptanına da güvenmeyi öğreniyor. İnancın pozitif etkisiyle sırtındaki yükü atıyor. Ramazan bizim bağımlılık tedavisinde kullandığımız ‘retrain etmek’ yani raydan çıkanı raya sokmaktır.

Eminim 100 yıl önce de "Nerede o eski Ramazanlar" deniyordu

Nerede o eski ramazanlar sözünü çok sık duyarız. Geçmişe özlemin psikolojik sebebi nedir sizce?

Eminim ki 100 yıl önce de insanlar nerede o eski ramazanlar diyordu. Aslında ‘eski ramazanlar’ demek, herkesin kendi çocukluğuna özlemidir. Çünkü ramazanda ailede genelde huzur vardır, çocuklara ayrı bir alaka gösterilir, paylaşım ve yardımlaşma artar, aile sofraya beraber oturur, en kavgacı aile bile huzur bulur. Suç oranları düşer. Ramazan kişinin kafasında daha iyi bir insan olmayla alakalı ne varsa yaşama geçirmeye çalıştığı bir dönemdir. Kişinin bilinçaltında çocukluğundaki o huzura özlem vardır. Eğer ramazan güzel yaşanırsa bunun çocuk ruh sağlığı üzerinde çok pozitif katkısı olur. Aile bağlarını da arttırır.

Dini ritüeller en geç 10 yaşına kadar öğretilmeli

Aile aç kalmasın diye çocuğuna oruç tutturmak istemez genelde. Bu konuda ne düşünüyorsunuz? Çocuklar nasıl yaşamalı ramazanı?

Tutmasa bile çocuğu sahura kaldırmak önemlidir. Dini ritüeller en geç 10 yaşına kadar öğretilebilir, sonrasında zor olur. Yarım gün de olsa çocuğa tekne orucu tutturulmalıdır. Pozitif psikolojideki öz bilinç kavramını öğretir. Çocuk oruç tutamamanın pişmanlığını hissetmeli, bu arzu kontrolü sağlar. Aile bu konuda çocuğa şefkat suistimali yapmamalı. Tasavvufa olan merakınızı biliyoruz. Tasavvufi anlamda ramazan kalplerde hangi ışıkları açar? Mutasavvıflar ne iş yaparsın diye sorana “Ben çözerim bağlarım” derlermiş. Dünyaya bağlanmış kalpleri çözüp Allah’a bağlıyor. Ramazan da sekülerizm çağında yaratıcısı ile ilişkisini unutan insanı yeniden O’na bağlıyor. Şöhret, makam, para hırsları anlamsızlaşıyor.

Oruç zamanı yavaşlatarak ‘an’da kalmamızı sağlıyor

Oruçken zaman çok yavaşlıyor gibi geliyor. Bunun nedeni nedir sizce?

Eskiler zaman için İbn-i Vakit derlermiş. Biz bu zamanda İbn-i Vakit olamıyoruz. Yani ‘an’da yaşayamıyoruz. Oruç zamanı yavaşlatarak ‘an’da kalmamızı sağlıyor. Ama ‘an’da kalmak dediğimiz kişisel gelişimcilerin, bazı guruların dediği gibi anın tadını çıkarmak, zincirlerini kırmak anlamında değil. Gelecekten, beklentilerden ve hırslardan arınarak ‘an’a yoğunlaşmaktır. ‘An’da otantik mutluluk denen daimi huzur vardır. Dış şartlara göre değişmeyen huzur. Sarayda da zindanda da değişmez. Oruç bunu öğrenmeyi sağlar (Karar)

Diyanet Duyurular Sayfamız için TIKLAYINIZ

Diyanetliler Platformu  Grup sayfamıza katılmak için >>> TIKLAYINIZ

Dini Haberler Grup sayfamıza katılmak için >>> TIKLAYINIZ